Ayurveda

Ayurveda wordt wel gezien als de oudst bekende geneeskunde (meer dan 5000 jaar oud). Waarschijnlijk zijn hieruit veel andere geneesmethoden en filosofieën ontstaan. Het geheim is de individuele aanpak en benadering in de ayurveda. Deze oude geneeskunde kende niet alleen kruidenleer, anatomie en fysiologie, maar ook chirurgie. In de oudste geschreven stukken (de Veda's) spreekt men over de 3 constitutietypen: de dosha's, te weten vata (of vayu), pitta en kapha.

De schepping kent 5 bouwstenen wat we elementen noemen. De meest subtiele is het element ether, wat men kan opvatten als de ruimte van iets. Ruimte gemengd met eeuwigheid creëert lucht. De beweging van lucht geeft wrijving en daardoor ontstaat vuur. Vuur geeft warmte en verdamping waardoor water ontstaat. Water produceert aarde.

Alles wat leeft is opgebouwd uit deze 5 elementen. De ayurveda kijkt naar de opbouw van deze elementen in het individu: zowel bij de geboorte (constitutie) als van het moment. Een individu kan bijvoorbeeld meer van vuur in zich hebben dan van de andere elementen; een ander heeft meer water enz. Een verdere onderverdeling van de 5 elementen naar de constitutietypen is als volgt:

De elementen ether en lucht horen bij vata, vuur en water horen bij pitta, water en aarde bij kapha. Bij de meeste mensen overheersen een of twee van deze typen.

Vata, pitta en kapha zijn niet alleen aanwezig in ons lichaam, eigenlijk kun je ze overal op toepassen. In ons leven is de kindertijd de kapha-tijd, in de pubertijd breekt de pitta-tijd aan en naarmate we ouder worden gaat vata een belangrijker rol spelen. Op deze manier kunnen we ook het jaar of de dag indelen, evenals voedsel, gedrag en gebeurtenissen.
schema
Wanneer de basistypen afzonderlijk en onderling in balans zijn, beschermen en ondersteunen zij het lichaam. Een verstoring kan optreden door leefgewoonten, voeding of door natuurlijke invloeden zoals seizoen, tijd van de dag en leeftijd. Ook bepaalde emoties of onderdrukte emoties kunnen leiden tot verstoring van vata, pitta of kapha, of andersom, een verstoring van een van de drie typen kan leiden tot bepaalde emoties.
Overmatige droogte vata
Overmatige warmte pitta
Overmatige zwaarte kapha


Vata heeft een relatie met beweging in ons lichaam. Zogenaamde vata-eigenschappen zijn droog, veranderlijk, beweeglijk, licht, koud, subtiel, snel en indringend, ruw. Deze eigenschappen dragen bij aan het vata aandeel in de mens. Omdat vata voor beweging staat heeft het vooral sturende eigenschappen in ons lichaam.

Vuur en water zijn de elementen die bij pitta horen. Pitta staat voor de stofwisseling in ons lichaam. Bij pitta horen eigenschappen als olieachtig, heet, scherp, sterke geur, licht en vloeibaar. Bij kapha horen de elementen aarde en water. Kapha staat voor de structuur en opbouw van ons lichaam. Bijbehorende zintuigen zijn smaak en reuk. Bij dit type horen eigenschappen als koud, zwaar, olieachtig, kleverig, glad, langzaam en zacht.

De aanpak in de ayurveda bestaat uit 3 stappen:
  1. bepalen van de constitutie (welke dosha overheerst)
  2. de oorzaak voor ziekte of uit balans zijn bepalen
  3. therapeutische aanbevelingen geven om iemand uit deze disbalans te halen
Een van de hoofdpijlers in de ayurvedische aanpak vormt de voeding. In onze praktijk werken we met voedingsadviezen om de balans te herstellen. Ook werken we met kruidenvoorschriften. Alle voeding en kruiden in de ayurveda is beschreven vanuit de smaakwerking. Er zijn 6 smaken, elk opgebouwd uit de vijf elementen. Deze smaken zijn zoet, zuur, zout, scherp, bitter en wrang. Iedere smaak heeft een bepaalde eigenschap en geeft zijn eigen effect aan het lichaam en op de verschillende typen vata, pitta en kapha.

SmaakWerkingVoedingsbron VerhoogtVerlaagt
ZoetOpbouwend Brood, rijst, pasta, vlees,
melk, honing
KaphaVata
Pitta
ZuurStimuleert vertering
Bevordert de eetlust
Citrusvruchten, yoghurt
kaas, tomaat, azijn
Kapha
Pitta
Vata
ZoutKalmerend, laxerend Zout, sauzen, gezouten
vlees(waren), vis
Kapha
Pitta
Vata
ScherpActiveert spijsvertering
Verwijdert ophopingen
Peper, mosterd, gember,
radijs, mierikswortel,
kruidnagelen
Vata
Pitta
Kapha
BitterOntgiftend
Ontstekingsremmend
Groene badgroente, selderij,
lof, spruiten
VataKapha
Pitta
WrangSamentrekkend
Uitdrogend
Bonen, thee, appel,
koolsoorten
VataKapha
Pitta


Personen met een kapha-constitutie zijn 'gevoelig' (d.w.z. dat het de kapha-kant vergroot) voor zoete, zure en zoute smaken. Iemand met een kapha-constitutie heeft dat niet nodig en zal daardoor meer uit balans raken. Mensen met voornamelijk een pitta-constitutie zijn gevoelig voor zure, zoute en scherpe smaken. Degenen met een vata-constitutie zijn gevoelig voor scherpe, bittere en wrange smaken. Weldadig voor een vata-type is voedsel met een zoete, zoute en zure smaak. Voor een pitta-type is dat zoet, bitter en wrang. En voor kapha-type is dat bitter, wrang en scherp.

Door het zoeken naar de juiste voeding en leefstijl, in combinatie met kruiden, zo nodig een reinigingskuur, komt de persoon weer in evenwicht. De nadruk ligt vooral op wat wel kan en goed is en niet zozeer op wat verboden zou moeten worden.
Naar boven